Ακόμα ένα ζώο, ο ελέφαντας, αποδεικνύει ότι διέπεται από ομαδικό πνεύμα, κατανόηση και ικανότητα συνεργασίας και αλληλεγγύης απέναντι στους όμοιους του, ιδίως όταν στόχος είναι το αμοιβαίο όφελος, όπως έδειξε για πρώτη φορά μια νέα βρετανική επιστημονική έρευνα.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον πειραματικό ψυχολόγο Τζόσουα Πλότνικ του πανεπιστημίου Κέμπριτζ, που δημοσίευσαν τη σχετική μελέτη στο περιοδικό PNAS της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, έκαναν πειράματα για τις ικανότητες συνεργασίας των ασιατικών ελεφάντων στην Ταϊλάνδη. Οι επιστήμονες έδειξαν ότι τα παχύδερμα -αντίθετα με την υποτιμητική έννοια που έχουν δώσει οι άνθρωποι στην λέξη και, καμιά φορά, αντίθετα και προς τους ίδιους τους ανθρώπους-καταλαβαίνουν ότι θα αποτύχουν να φέρουν εις πέρας ένα καθήκον, αν δεν συνεργαστούν.
Η αναγνώριση ότι μερικές φορές χρειάζεται η βοήθεια ενός άλλου για κάποια δουλειά, σύμφωνα με τους επιστήμονες, αποτελεί γνώρισμα ανώτερης κοινωνικής νοημοσύνης, που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους και σπάνια συναντάται σε άλλα είδη. Οι ελέφαντες πλέον έρχονται να συμπεριληφθούν σε ένα «ελιτίστικο κλαμπ» κοινωνικών και νοημόνων ζώων, μαζί με τους χιμπατζήδες, τις ύαινες, τακοράκια, τα δελφίνια και (συνήθως, τέλος πάντων) τους ανθρώπους.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια παραλλαγή ενός πειράματος που είχε εφαρμοστεί στους χιμπατζήδες στη δεκαετία του ΄30, κατά το οποίο δύο ελέφαντες έπρεπε συνεργαστούν -συγκεκριμένα να τραβήξουν ταυτόχρονα τις δύο άκρες ενός σκοινιού- αν ήθελαν να φτάσουν την τροφή, σπρώχνοντας προς το μέρος τους μια πλατφόρμα συνδεδεμένη με το σκοινί, πάνω στην οποία βρισκόταν το φαγητό.
Σε πρώτο στάδιο, οι ερευνητές δίδαξαν το κάθε ένα ζώο ξεχωριστά να τραβάει το σκοινί με την προβοσκίδα του. Στη συνέχεια, έξι ζευγάρια ελεφάντων κλήθηκαν να συνεργαστούν, πράγμα που, μετά από μερικές αποτυχίες (όταν κάποιο ζώο τραβούσε πρώτο το σκοινί, η τροφή δεν γλιστρούσε προς το μέρος τους), γρήγορα έμαθαν να κάνουν, τραβώντας συγχρονισμένα το σκοινί και, έτσι, φέρνοντας μπροστά τους το καλαμπόκι.
Για να εξακριβώσουν ότι όντως οι ελέφαντες αντιλαμβάνονταν την ανάγκη της παροχής βοήθειας του ενός προς τον άλλο, οι επιστήμονες, σε επόμενο στάδιο, τους απελευθέρωναν στη «σκηνή» του πειράματος, με χρονική υστέρηση 45 δευτερολέπτων. Έτσι, όταν ο ένας έφτανε πρώτος μπροστά στο σκοινί και στην τροφή, έπρεπε να περιμένει και τον άλλο, πριν βάλουν μπροστά την από κοινού προσπάθειά τους. Τα πειράματα επαναλήφθηκαν 40 φορές σε διάστημα δύο ημερών και έδειξαν ότικαι τα έξι ζευγάρια ελεφάντων κατάφεραν, ιδίως τις τελευταίες δέκα φορές, να συνεργαστούν, με ποσοστό επιτυχίας 88% έως 97%.
«Έμαθαν να το κάνουν πιο γρήγορα και από τους χιμπατζήδες. Κάθονταν υπομονετικά, κρατώντας το σκοινί με την προβοσκίδα τους, μέχρι να έρθει και ο άλλος ελέφαντας για να κάνει το ίδιο από την άλλη πλευρά. Όταν, μάλιστα, ο ένας απλώς δεν μπορούσε να κάνει τίποτε, τότε και ο άλλος δεν επέμενε, αλλά τα παρατούσε επίσης», δήλωσε ο Πλότνικ, επισημαίνοντας ότι αυτό δείχνει πως οι ελέφαντες καταλαβαίνουν τη σημασία της συνεργασίας.
Τα πειράματα επιβεβαιώνουν τις παρατηρήσεις και βιντεοσκοπήσεις στην φύση, οι οποίες, για παράδειγμα, δείχνουν ελέφαντες να συνεργάζονται με τις προβοσκίδες τους για να σηκώσουν ένα μέλος της ομάδας τους που έχει πέσει στο έδαφος ή έχει κολλήσει στη λάσπη, ενώ έχουν υπάρξει και περιστατικά που ελέφαντες φαίνεται να θρηνούν ομαδικά ένα νεκρό συγγενή τους.
«Ως άνθρωποι, θέλουμε να πιστεύουμε ότι είμαστε μοναδικοί, όμως επανειλημμένα διαψευδόμαστε. Αν και ξεχωρίζουμε όσον αφορά τη γλώσσα, άλλες εντυπωσιακά πολύπλοκες κοινωνικές συμπεριφορές, όπως η κουλτούρα, η χρήση εργαλείων και η κοινωνική αλληλεπίδραση, συναντώνται στο ζωικό βασίλειο», τόνισε ο βρετανός επιστήμονας. Ο Πλότνικ, στο παρελθόν, έχει δείξει ότι οι ελέφαντες φαίνεται να αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους στον καθρέφτη, ένα ακόμα σημάδι νοημοσύνης.
