................................................................
Δεκέμβρης 1944: Σύντομο ημερολόγιο
Μεγαλειώδης συγκέντρωση στην Αθήνα για τα 26 χρόνια του ΚΚΕ.
12 Οκτωβρίου 1944
Ο ΕΛΑΣ απελευθερώνει την Αθήνα ύστερα από 1.264 μέρες χιτλερικής
σκλαβιάς. Στις 9.45 π.μ. η γερμανική σημαία κατεβαίνει από την Ακρόπολη.
Ο λαός ξεχύνεται στους δρόμους. Γαλανόλευκες και κόκκινες σημαίες
στολίζουν τη μεγαλειώδη διαδήλωση του λαού. Τα συνθήματα,
«ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ», «Λαοκρατία», «Λαϊκή Δικαιοσύνη» κ.λπ. βρίσκονται σε κάθε
στόμα.
12- 13 Οκτωβρίου 1944
Ο ΕΛΑΣ σώζει το Ηλεκτρικό Εργοστάσιο και την πόλη του Πειραιά από την καταστροφή που σχεδίαζαν οι ναζί.
18 Οκτωβρίου 1944
Φτάνει στην Ελλάδα η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Μαζί φτάνει και ο Αγγλος στρατηγός Σκόμπι.
3 Νοεμβρίου 1944
Ο ΕΛΑΣ ελευθερώνει ολόκληρη την Ελλάδα. Υπό κατοχή είναι ακόμη η
Κρήτη και η Μήλος. Ο Παπανδρέου, ύστερα από υπόδειξη του Σκόμπι
ανακοινώνει στον Τύπο ότι ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ θα διαλυθούν στις 10
Δεκεμβρίου. Την ίδια μέρα ο γνωστός για τα δημοκρατικά - πατριωτικά του
αισθήματα στρατηγός Οθωναίος (φωτογραφία), αρχιστράτηγος τώρα βάσει του
συμφώνου του Λιβάνου και με κύρια αποστολή τη διοργάνωση νέου ελληνικού
στρατού, καλεί τον Σαράφη και του προτείνει να γίνει επιτελάρχης του. Ο
Σαράφης δέχεται, αλλά ματαιώνονται τα πάντα ύστερα από παρέμβαση του
Σκόμπι που θέλει για τη θέση του επιτελάρχη τον χίτη στρατηγό Βεντήρη.
Κατάληξη του θέματος είναι να παραιτηθεί ο Οθωναίος 10 μέρες μετά μη
δεχόμενος τις αγγλικές επεμβάσεις στο έργο του.
5 Νοεμβρίου 1944
Ο Παπανδρέου ανακοινώνει ότι την 1η Δεκεμβρίου θα διαλυθεί η Εθνική Πολιτοφυλακή του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ.
10 Νοεμβρίου 1944
Η Ορεινή Ταξιαρχία που έχει φτάσει στην Ελλάδα παρελαύνει στους
δρόμους της Αθήνας. Η αποστολή της, όπως την καθόρισε ο Τσόρτσιλ με
τηλεγράφημά του στον Ιντεν 3 μέρες πριν, είναι να μη διστάσει «ν’
ανοίξει πυρ αν αυτό είναι απαραίτητο».
15 Νοεμβρίου 1944
Χίτες ανοίγουν πυρ εναντίον ειρηνικής διαδήλωσης στην οδό
Πανεπιστημίου. Αγγλικά τμήματα καταφτάνουν για να προστατέψουν τους
χίτες.
19 Νοεμβρίου 1944
Μεγαλειώδης συγκέντρωση στην Αθήνα για τα 26 χρόνια του ΚΚΕ.
22 Νοεμβρίου 1944
Ο Σκόμπι καλεί τους υπουργούς της Αριστεράς Σβώλο και Πορφυρογέννη
και τους κάνει παρατήρηση για τα υψηλά ημερομίσθια που καθόρισε ο
Πορφυρογέννης για τους εργάτες και υπαλλήλους. Τους ζητάει επίσης μέσα
σε 24 ώρες να κάνουν δήλωση ότι «αποκηρύττουν τη χρήση βίας». Οι δύο
υπουργοί αρνούνται με περιφρόνηση. Την ίδια μέρα ο Παπανδρέου μονογράφει
απόφαση του υπουργικού συμβουλίου -στην οποία συμφωνούν ΕΑΜ και ΚΚΕ-
για διάλυση του ΕΛΑΣ, του ΕΔΕΣ, της Ορεινής Ταξιαρχίας, του Ιερού Λόχου
και όλων των εθελοντικών σωμάτων ώς τις 10 Δεκέμβρη και δημιουργία
εθνικού στρατού. Στη συνέχεια ο Παπανδρέου υπαναχωρεί. Επιχείρημά του
ότι δεν δέχονται οι Αγγλοι τη διάλυση της Ορεινής Ταξιαρχίας. Το ΕΑΜ και
το ΚΚΕ συνεχίζουν την προσπάθεια για συμβιβασμό.
27 Νοεμβρίου 1944
Επιτυγχάνεται συμφωνία στο στρατιωτικό ζήτημα: Θα καταρτιστεί τμήμα
εθνικού στρατού, με ενιαία διοίκηση, από την Ορεινή Ταξιαρχία, τον Ιερό
Λόχο, τμήματα του ΕΔΕΣ και μία ταξιαρχία των δυνάμεων του ΕΛΑΣ, «έχουσα
δύναμιν ίσην προς το άθροισμα των άνω δυνάμεων και με ίσον οπλισμόν».
28 Νοεμβρίου 1944
Ο Παπανδρέου υπαναχωρεί εκτελώντας διαταγές των Αγγλων. Ανακοινώνει
στον Τύπο αλλοιωμένη τη συμφωνία. Το τμήμα στρατού που θα σχηματιστεί
δεν προβλέπεται να έχει ενιαία διοίκηση. Επίσης δίνεται η δυνατότητα
στον ΕΔΕΣ να έχει ίση δύναμη μ’ αυτή του ΕΛΑΣ, ξέχωρα από τις δυνάμεις
της Ορεινής Ταξιαρχίας και του Ιερού Λόχου. Το ΚΚΕ ύστερα απ’ αυτό
επαναφέρει την πρόταση για αποστράτευση όλων- Ορεινής Ταξιαρχίας, Ιερού
Λόχου και ανταρτών- κάτι που και ο Παπανδρέου θεωρούσε λογικό αλλά
αδύνατο λόγω της άρνησης των Αγγλων.
30 Νοεμβρίου 1944
Ο Παπανδρέου βγάζει διαταγή που καθορίζει τις ημερομηνίες διάλυσης
του ΕΛΑΣ και της πολιτοφυλακής, χωρίς να έχει λυθεί μαζί με τους
υπουργούς της Αριστεράς το πρόβλημα των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας.
1 Δεκεμβρίου 1944
Οι ΕΑΜίτες υπουργοί παραιτούνται σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη
διαταγή μονομερούς αφοπλισμού του ΕΛΑΣ. Τεράστιες μαχητικές διαδηλώσεις
του λαού σ’ όλη την Ελλάδα ενάντια στην κυβέρνηση Παπανδρέου και την
αγγλική επέμβαση.
2 Δεκεμβρίου 1944
Στο Φάληρο αποβιβάζονται 6.000 Αγγλοι και δύο ελληνικά τάγματα από
την Αίγυπτο. Τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας ο Παπανδρέου ανακαλεί την
άδεια που είχε δοθεί για το συλλαλητήριο του ΕΑΜ την επομένη.
3 Δεκεμβρίου 1944
Το συλλαλητήριο ξεκινάει. Εκατοντάδες χιλιάδες λαού κατακλύζουν την
πλατεία Συντάγματος και του γύρω δρόμους. Τα συνθήματα «όχι άλλη
κατοχή», «Παπανδρέου παραιτήσου» κυριαρχούν σ’ όλα τα χείλη. Στις 11 το
πρωί η αστυνομία, με την προστασία αγγλικών τανκς, ανοίγει πυρ εναντίων
των άοπλων διαδηλωτών. Δολοφονεί 28 και τραυματίζει 140. Ποιος όμως είχε
δώσει τη διαταγή στους αστυνομικούς να χτυπήσουν; Την ευθύνη ανέλαβε 14
χρόνια μετά, με συνέντευξη του στην εφημερίδα «Ακρόπολις» (3/12/1958), ο
διευθυντής της αστυνομίας Αγγ. Εβερτ. Αλλά κι αυτός βεβαίως διαταγές
άλλων εκτελούσε στις οποίες αναμφιβόλως ήταν απολύτως σύμφωνος.
4 Δεκεμβρίου 1944
Κηρύσσεται γενική απεργία σ’ όλη την Ελλάδα. Ο λαός της Αθήνας οδηγεί
τα θύματά του στην τελευταία τους κατοικία. Οταν η πομπή φτάνει στο
Σύνταγμα οι διαδηλωτές γονατίζουν. Ορκίζονται στους νεκρούς και ψάλλουν
το πένθιμο εμβατήριο. Ενα τεράστιο πάνω στην κεφαλή της πορείας γράφει:
«ΟΤΑΝ Ο ΛΑΟΣ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΑΣ, ΔΙΑΛΕΓΕΙ Ή
ΤΙΣ ΑΛΥΣΙΔΕΣ Ή ΤΑ ΟΠΛΑ». Στην επιστροφή από το νεκροταφείο τα πλήθη
δέχονται ένοπλη επίθεση από τους χίτες. Αλλοι 100 νεκροί και τραυματίες.
Ο Σκόμπι κηρύσσει στρατιωτικό νόμο. Βρετανικές δυνάμεις κυκλώνουν και
αφοπλίζουν το 2ο Σύνταγμα της ΙΙ μεραρχίας του ΕΛΑΣ. Ο ΕΛΑΣ αρχίζει τις
επιχειρήσεις κατά των χιτών και των αστυνομικών τμημάτων της Αθήνας και
του Πειραιά. Την επομένη, ο Σκόμπι θα πάρει διαταγή από τον Τσόρτσιλ να
συμπεριφέρεται σαν να βρίσκεται σε κατεχόμενη πόλη. Μπροστά σ’ αυτή την
κατάσταση ο λαός έπρεπε να διαλέξει. Και διάλεξε τα όπλα.
