..............................................................
Η εξελικτική θεωρία του μαγειρέματος
Μαγείρεμα πριν από τουλάχιστον 1 εκατομμύριο χρόνια
Χρήση γεωλογικής τεχνικής
Βήμα Science
Βάπτισμα του πυρός
Ο Προμηθέας μάς χάρισε τη φωτιά «πριν από ένα εκατομμύριο χρόνια»
- Η σπηλιά Wonderwerk στη Νότια Αφρική έχει βάθος 140 μέτρων και
- τα απομεινάρια της φωτιάς βρέθηκαν σε απόσταση 30 μέτρων από την
- είσοδό της.
Ουάσινγκτον
Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε το πρώτο «βάπτισμα του πυρός»: πρόκειται για τη στιγμή που οι πρόγονοί μας άρχισαν να… τιθασεύουν τη φωτιά προκειμένου να μαγειρέψουν και να φάνε στην προϊστορική «κουζίνα» τους. Τώρα στοιχεία που ήλθαν στο φως σε σπηλιά της Νότιας Αφρικής δείχνουν ότι η πρώτη αυτή «καυτή» στιγμή αποτέλεσε γεγονός πριν από τουλάχιστον ένα εκατομμύριο έτη. Τα νέα ευρήματα που δημοσιεύονται στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» ρίχνουν και πάλι (κυριολεκτικώς) λάδι στη φωτιά της επιστημονικής διαμάχης σχετικά με το αν η πορεία της εξέλιξης του ανθρώπου άλλαξε για πάντα εξαιτίας της… μαγειρικής.
Η εξελικτική θεωρία του μαγειρέματος
Η εξελικτική θεωρία του… μαγειρέματος έχει εκφραστεί από τον Ρίτσαρντ Ράνγκαμ, καθηγητή Βιολογικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Ο καθηγητής Ράνγκαμ υποστηρίζει ότι η σύλληψη της μαγειρικής οδήγησε ουσιαστικώς στην εμφάνιση του σύγχρονου ανθρώπου. Όπως λέει, η συγκεκριμένη μέθοδος προετοιμασίας της τροφής έχει πολλά πλεονεκτήματα: η τροφή γίνεται πιο νόστιμη, πιο εύκολη στην πέψη ενώ ο οργανισμός μπορεί να εξαγάγει αποτελεσματικότερα και ταχύτερα ενέργεια από τα υλικά του γεύματος. Όλες αυτές οι παράμετροι είναι άκρως σημαντικές προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες σε ενέργεια ενός μεγάλου, «πεινασμένου» εγκεφάλου ο οποίος διαφορετικά θα έπρεπε να… τρώει τον χρόνο του μασώντας ωμή τροφή επί ώρες.
Σύμφωνα με τον δρα Ράνγκαμ το μαγείρεμα επέτρεψε στους προγόνους μας να αναπτύξουν μεγαλύτερο εγκέφαλο οδηγώντας τελικώς στον σύγχρονο άνθρωπο. Η ελεγχόμενη χρήση της φωτιάς, αναφέρει ο καθηγητής, αποτέλεσε το σημαντικότερο ορόσημο στην ανθρώπινη εξέλιξη σε σύγκριση με την ανάπτυξη της γεωργίας ή την κατανάλωση κρέατος. Σύμφωνα με τη θεωρία του η μαγειρεμένη τροφή επέτρεψε την εξέλιξη του προγόνου μας Homo erectus πριν από περίπου 1,9 εκατομμύρια χρόνια. Ο Homo erectus διέθετε εγκέφαλο 50% μεγαλύτερο από τον αμέσως προηγούμενο πρόγονο του ανθρώπου, τον Homo habilis.
Ωστόσο, η υπόθεση αυτή είχε δεχθεί έντονη κριτική, καθώς σύμφωνα με τους σκεπτικιστές δεν ενισχυόταν από αρχαιολογικά ευρήματα. Αν όντως οι πρόγονοί μας μαγείρευαν τακτικά, δεν θα έπρεπε να είχαμε βρει τα απολιθωμένα «τζάκια» τους;
Τοιχογραφίες από τη σπηλιά Wonderwerk
Μαγείρεμα πριν από τουλάχιστον 1 εκατομμύριο χρόνια
Τώρα τα νέα ευρήματα που ήλθαν στο φως στη Σπηλιά Wonderwerk η οποία βρίσκεται στην Επαρχία του Ακρωτηρίου της Νότιας Αφρικής από διεθνή ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Φραντσέσκο Μπέρνα του Πανεπιστημίου της Βοστόνης, μαρτυρούν ότι οι πρόγονοι του ανθρώπου μαγείρευαν πριν από ένα εκατομμύριο και πλέον χρόνια.
Μέχρι σήμερα, τα αρχαιότερα ευρήματα ύπαρξης φωτιάς χρονολογούνταν πριν από περίπου 800.000 χρόνια – οι επιστήμονες είχαν εντοπίσει καμένα ξύλα και οστά στην περιοχή Gesher Benot Ya’akov στο Ισραήλ, ωστόσο δεν είχε προσδιοριστεί αν οι φωτιές που άφησαν αυτά τα «απομεινάρια» ήταν ελεγχόμενες ή είχαν ανάψει κατά λάθος.
Η ομάδα του Δρ Μπέρνα πιστεύει ότι τα δικά της ευρήματα μαρτυρούν την ύπαρξη ελεγχόμενης φωτιάς. Οι ερευνητές εξέτασαν δείγματα βράχου στη Σπηλιά Wonderwerk η οποία έχει μήκος 140 μέτρα και εντόπισαν ίχνη στάχτης καθώς και τμήματα οστών ζώων σε απόσταση 30 μέτρων από την είσοδό της. Το γεγονός αυτό, όπως λένε, μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες η φωτιά να οφειλόταν σε φυσικά αίτια.
Όπως εξήγησε ο καθηγητής Πολ Γκόλντμπεργκ από το Πανεπιστήμιο της Βοστόνης που συμμετείχε στη μελέτη «σε απόσταση 30 μέτρων από την είσοδο της σπηλιάς, δεν υπήρχαν δέντρα και πιθανότατα κανένα άλλο είδος βλάστησης ή υλικό από ξύλο το οποίο θα καιγόταν». Ο ερευνητής προσέθεσε ότι «η δομή της στάχτης που εντοπίστηκε δεν δικαιολογεί την τυχαία μεταφορά της από τον άνεμο ή τον αέρα εντός της σπηλιάς. Όλα δείχνουν ότι η φωτιά είχε ανάψει επί τούτου στο συγκεκριμένο σημείο».
Χρήση γεωλογικής τεχνικής
Προκειμένου να αναλύσουν τα ευρήματά τους ο Μπέρνα και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν μια τεχνική, τη μικρομορφολογία εδάφους, την οποία ουσιαστικώς «δανείστηκαν» από τους γεωλόγους. Με χρήση της τεχνικής μελέτησαν τμήματα των καμένων ευρημάτων εκ των οποίων το καθένα ήταν λεπτό όσο μια σελίδα. «Συλλέγουμε ένα τμήμα του υλικού, επιλέγουμε ένα τμήμα του, το αποξηραίνουμε, το βυθίζουμε σε πολυεστέρα ή σε εποξική ρητίνη και το μετατρέπουμε ουσιαστικώς σε…βράχο. Αφού ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία μπορούμε να κόψουμε ένα μέρος του βράχου, όπως κάνουν οι γεωλόγοι και να το αναλύσουμε στο μικροσκόπιο».
Προηγούμενες ανασκαφές που έχουν γίνει σε άλλες περιοχές της Νότιας Αφρικής έχουν φέρει στο φως «καψαλισμένο» υλικό που χρονολογείται πριν από 1,5 εκατομμύρια χρόνια. Ωστόσο οι τεχνικές που είχαν χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση εκείνου του υλικού δεν έδιναν πειστικά στοιχεία σχετικά με το ότι τα ευρήματα προέρχονταν από ελεγχόμενη φωτιά. Σύμφωνα με τον Γκόλντμπεργκ η χρήση της μικρομορφολογίας εδάφους δίνει πλέον απαντήσεις σε ερωτήματα που απασχολούν επί έτη τους επιστήμονες σχετικά με το πότε οι πρόγονοί μας ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν τη φωτιά με ελεγχόμενο τρόπο.
Βήμα Science
